• خاک لیه:  درماه فروردین گیاه هنوز خوب رشد نکرده وگوسفندان زمان چریدن خاک راهمراه گیاه می خوردند(لیه: یعنی جویدن وله کردن در زیر دندانها.

• ماه پنجه: یعنی پنج روز کبیسه در آن ماه قرار می گرفت.

• ماه موریان: یعنی زمان تصفیه حساب با چوپانان است.

• ماه مرداد: در زمانهای قدیم مردار(مرگ ومیر) گوسفندان خیلی زیاد بوده در این ماه که علت نام گذاری این ماه همین بوده.

• ماه گا غور: در این ماه از سال که خیلی گرم وطاقت فرسا است گاوها و گوسفندان از شدت گرما یا به سایه ای می روند یا اینکه گرداگرد هم جم میشودندو سرشان در زیر شکم هم می کردند که این معنی «غور» می باشد.

ماه های لکی

فروردین: خاکَ لیه

اردیبهشت: عید

خرداد: پنجه

تیر: مِوُریان

مرداد: مرداد

شهریور: گاغُور

مهر: ولگه ریزان

آبان: آوگیران

آذر: تََمل خیزان

دی: تویل تَکِن

بهمن: سِی ه

اسفند: نوروز

م

ما: ایمه

مادر: دا

مادر بزرگ: نه نه ،داکَلِنَه

 ماده: مایه

مادیون: مون

مار: مار

ماست: ماس

ماندن: مَنِن

ماندم: مَنِم

ماندی: مَنینَ

ماند: مَنیه

ماندیم: مَنیمِنْ

ماندید: مَنینان

ماندند: مَنِنْ

مانند: اِ طَر،جُور

ماهی تابه: تاوآ

مالیدن چیزی: کِن سٰا کِردِن

مرد: پی یا

مردانگی: پی یا وَتی

مَردُم: مَردِم

مرده: مِردیی

مرغ: مِرخ

مرغ کوچک جثه: وارِک

مرغ پر کنده: مِرخ آ رویتیا

مرهم: مَلهَم

مرکز: نام جا راس

مژدگانی: مِزگانا

مُژه: بِژان

مَست: مَس

مسجد: مَچِد

مساوی: چِنَه یَک

مسخره: تیزَه جٰار

مُشت: گُرمِچَه

مشک آب: کُ نَه

مشورت: مِشوی رَتْ

مشغول بودن: خاپوره کِردِن

راحتم: راتِم

راحتی: راتین

راحت: راتْ

راحتیم: راتیم

راحتید: راتی نان

راحتند: راتِن

رادیو: رادیان

راست: راس

راستگو: راس وَش

راستی: راسی

راضی: راضی

راه: ری

آب: آو

آبرو: آو روی

آب و هوا: آو هاوا

آب گوشت: آوگوشت

آبستن:(آو اِس)آوس

آبی: کآو

آتش:آگر

آن طرف: اَ لا

آدم: آی م

آدمیزاد:آی می زایه

آرام:آرام،یاواش

آرام باش:آرامِت بگِری،ب کٰاسِرآ،بکٰام

آرد:آرد

آرایشگر:دلاک

آرنج: بَلَ مِرک

آسیاب:آسیآو

آشغال: زویل

آفتاب: هور

آفتاب زدگی: شِرآ بردِن

آفت سن: کیسِلَ

آغوش: باوش(باو اِ ش)،بَخَل یا بغل

آغوز: لِویی

آلبالو:آلوبالو

آلاچیق:کولا

آهن: آهِن،آسِن

آهنگر:آسِنگر

آهن ربا:آهِن(آسن) راوا

آخور:آهُور

آمدن: هََتِن

آمدم: هَتِم

آمدی: هَتینْ

آمد: هَتْ

آمدیم: هَتیمْ

آمدید: هَتی نان

آمدند: هَتِنْ

آیینه:آی نَه

الف

ابر: اِور

ابرو: برو

ابریشم: اِوریشِم

ابزار: اوزار

اتاق: اُوتاق

ادرار: چُرکَ

ارباب: ارواو

ارهّ: هَرهّ

از: اژ

از آنجا که: اژ اَ جا که

ازبن کندن: اژبن کنن

از کار افتاده: اِ کار کَتی

استاد: اوسا

استخوان: سُخوان

استخوان دنده: سُخوان دَنی

اردوگاه: اُوردی

اشک: اَسِر

افسار: لخام

افسرده: کِز

امام: ایمام

انباری: دَستان،امباری

انگشت: کِلِک

انگشتری: کِلکٰآونه

اسب نر: چراوآ

مادیون: مُون

امروز: ایمرو،ایمروژ

اینجا: اِرَلَ

امسال: ایمسال

این طرف: ایی لا

این مقدار: اَ خِنکَ

اضافه: زی یای

اسباب: اسبآو

اطراف(دور) گردن: ریتاله مِل

انداختن: آیشتِن

انداختم: آیشتِم

انداختی: آیشتِتْ

انداخت: آیشتِ

انداختیم: آیشتْ مان

انداختید: آیشتْ تان

انداختند: آیشْ تان

انگار: بِگِر

اولین شیر گوسفند: شیر زی ک

افتادم: کتِم

افتادی: کتینْ

افتاد: کت

افتادیم: کتیم مِن

افتادید: کتی نان

افتادند: کَ تِن

از یاد رفتن: اژ ویرآ چی ن

ای دروغگو: اِ دُروزن

از بیرون آمدن: اِ دِرِرهَت

اکنون: ایس کَ

اسماعیل خان کاکاوند

اسماعیل خان سرباز

اسماعیل سرباز بروجردی، (وفات 1289 ق)، ادیب و شاعر، متخلص به سرباز. اصلش از خرم‏آباد فیلى بود. به مناسبت آن كه در بروجرد تولد و تمكن یافت به بروجردى مشهور شد و چون در فوج نظام صاحب منصب بوده، تخلص سرباز را براى خود برگزید. در انواع شعر دست داشت و دیوانى در مراثى به نام «اسرار الشهاده» از او بازمانده كه دو مرتبه در تبریز چاپ شده است، «دیوان» اشعارش قریب پنج هزار بیت است.

محمود میرزا قا جار می گوید :

" سرباز نامش اسماعیل خان بود و از طائفه ی کاکاوند . 

نام ایلات قوم لک متشکل از اسم + وند می باشد که برخی از این ایلات را برای شما دوستان در ادامه آورده ایم که البته برخی از این اسم ها در زبان فارسی معنا ندارند ولی در زبان لکی معنا می شوند

از ویژگی های اصلی قوم لک داشتن 2 پسوند اختصاصی است که یکی از تشکیل 

اسم +وند

درست می شود و دیگری ایل با فتحه در الف (ail) که "وند" یعنی "از تبار" و اَیل برای جمع بستن اسم ها به کار می رود

لک های ایران

گفته می شود در دوران موسوم به افشاریه شخصی که نادر شاه افشار نامیده می شود صد هزار نفر از

مردم لک را از هندوستان به مناطق فعلی آورد.لک در زبان سانسکریت به معنی ۱۰۰۰۰۰(صد هزار)

،نشان و... می باشد.همچنین کلمه لک در نامهای قدیمی سریلانکا نیز وجود دارد: لک دیوا(Lakdiva)،لک

 بیما(Lakbima)!نام قدیمی اسلام آباد غرب که لک ها نیز در آن سکونت دارند مندلی بوده است 

قبل از این که راجبع غارت هرسین توسط کاکاوند وارد بحث شویم موقعیت  شهرستان هرسین را تشریح میکنیم.هرسین که یکی از شهرستانهای استان   کرمانشاه است تا سال 1374بصورت بخش اداره که بموجب تصویب نامه وزیران مورخه25/7/1374تبدیل به شهرستان شدودارای دو بخش مرکزی و بیستون و چهار دهستان میباشد.

هرسین قصبه بزرگی است بر سر راه کرمانشاه خرم آباد و مرکز شهری ایل  کاکاوند محسوب می شود.

غیرت و مردانگی و دلاوری و جنگجویی و شجاعت در بین مردم کاکاوند از بهترین افتخارات محسوب می شود و اکثر جنگها ودرگیری ها بر سر مسائل جزئی و خانوادگی بخاطر عدم تفاهم و گذشت منجر به جنگ تیره ای و خانوادگی در بین آنان شده 

مذهب مردم کاکاوند شیعه اثنی عشری می باشد و به پیامبر(ص)و ائمه اطهار علاقه و ایمان مفرطی دارند خاصه امام علی(ع) و امام حسین(ع) که مظلوم وار به شهادت رسیده و امام رضا(ع) که اکثر مردم برای زیارت و پابوس او به مشهد مقدس مشرف می شوند

مردم کاکاوند دارای زبان لکی می باشند که متشابه زبان لری و کردی کرمانشاهی است ولی خود زبان لکی هم در این منطقه دارای لحجه های متفاوتی است مثلا تیره غیب غلام تلفظ بعضی از کلمات را چنین بیان می کنند

در مورد تاریخ دقیق اقامت طایفه کاکاوند اطلاعات چندانی در دست نیست اما در این خصوص به چند نظریه اشاره می کنیم.

در مورد وجه تسمیه دلفو یا دلفان معمرین محلی داستان هایی می گویند که مبنای تاریخی ندارد ولی نمی توان به آنها اعتماد کرده از آنجمله معتقدند یکی از خاندان عرب دلفی در اینجا حکومت داشته

کاکاوند دارای چهار دهستان می باشد که عبارت اند از:1)کاکاوند شرقی(هفت چشمه)                                                     

                                                                  2)کاکاوند غربی(چشمه کوزان)

                                                                  3)کاکاوند جنوبی(وروشت)

                                                                  4)کاکاوند شمالی(کن کت)

بخش کاکاوند دارای بیش از 300سیصد روستا و جمعیتی بالغ بر 30000سی هزار نفر می باشد.کاکاوند دارای هفت تیره می باشد که عبارت اند از:1)مظفروند 2)ولدوند 3)باریکه وند 4)علی 5)غیب غلام6)تاجدین وند 7)زیدبهرام

بخش کاکاوند در عرض جغرافیایی 43 درجه و 33 دقیقه و طول جغرافیایی 47 درجه و 32 دقیقه و ارتفاع 1450 متر از سطح دریا در منطقه ی دلفان لرستان قرار گرفته است.